راهنمای پرورش توت فرنگی در باغچه

زکات علم، نشر آن است. هر وبلاگ می تواند پایگاهی برای نشر علم و دانش و تجربیات باشد. در این صفحه، درباره نحوه کاشت، نگهداری و آفات توت فرنگی توضیحاتی داده خواهد شد. در این صفحه 53 تصویر گنجانده شده است. شکیبا باشید تا همه آنها در دستگاه شما بارگذاری شوند.

1- کاشت توت فرنگی

قبل از کاشت توت فرنگی باید مکان کاشت آن انتخاب و آماده شود. مکان کاشت باید نسبتاً آفتاب گیر باشد یعنی در طول روز تابستان حداقل 6 ساعت و حداکثر 8 ساعت به آن آفتاب مستقیم خورشید بتابد. ساعات ذکر شده برای فصول بهار، زمستان و پاییز می تواند کمتر باشد. اگر آن مکان در تابستان بیش از 8 ساعت در معرض آفتاب مستقیم باشد امکان خشک شدن بوته بر اثر گرمای شدید تابستان یا خشکی خاک وجود دارد. نزدیک دیوارها یا درختان نیز به شرطی که به میزان مناسب آفتاب خور باشد مناسب است.

عامل مهم دیگر در کیفیت میوه، حاصلخیزی خاک است. توت فرنگی در خاک شور اصلاً رشد نمی کند حتی اگر کود دامی به آن اضافه شود. خاکی را انتخاب کنید که مثلاً قبلاً در آن منطقه سبزی می کاشتید. با اضافه کردن کود دامی پوسیده، خاک را شخم بزنید. کود دامی حتماً باید پوسیده باشد (مثلاً برای 2 یا سه سال پیش). در زمین هایی که در زمستان آب راکد جمع می شود معمولاً هیچ گیاهی رشد نمی کند و مناسب نیست. در این مکانها باید خاک حاصلخیز از جای دیگر آورد و سطح خاک جدید بایستی 30 سانت بالاتر از سطح آب راکد در زمستان باشد. در تصاویر زیر، عکسهایی از خاک مرغوب و باغچه حاصلخیز بعنوان نمونه نشان داده شده است؛

انتخاب مکان مناسب از لحاظ آفتاب گیری و ایجاد بستر خاکی مناسب، عوامل مهمی در برداشت میوه های درشت و لذیذ می باشد.

همچنین دقت کنید که توت فرنگی گیاهی چند ساله و همیشه سبز است و در قطعه زمینی که توت فرنگی کاشتید تا 4 الی 5 سال توت فرنگی در آن رشد می کند و مجبورید سبزیهایتان را در این مدت در مکان دیگری بکارید.

تکثیر توت فرنگی، عمدتاً به دو روش انجام می شود؛ 1- کاشت بذر، 2- نشای بوته

در روش کاشت بذر که عمدتاً توسط گلخانه ها انجام می شود بذرهای کوچک اطراف میوه توت فرنگی را جدا کرده و می کارند. در این روش تقریباً به 2 تا 3 سال زمان جهت بالغ شدن نهال نیاز است و لذا این روش برای باغچه های خانگی توصیه نمی شود.

روش دیگر که نشای بوته می باشد به این صورت است که بوته های توت فرنگی بالغ در فصل بهار میوه می دهند و در فصل تابستان میوه دهی آن کم می شود و ساقه های رونده به نام Runner تولید می کند. این ساقه ها در قسمتی که بند دارند با زمین برخورد کرده و ریشه می زنند. پس از چند ماه که ریشه بوته جدید تقویت شد ساقه متصل به بوته مادر خشک می شود و می توان در فصول سرد سال این بوته ها را از زمین اصلی جدا کرده و به زمین جدید یا گلدان منتقل نمود. این بوته ها در سال بعد از تولد شروع به میوه دهی می کنند. ساقه های رونده در شکل های زیر قابل مشاهده است؛ 

در تصاویر زیر نیز عکسهایی از نشای گلدانی توت فرنگی و ریشه آنها قابل مشاهده است؛

فاصله کاشت بوته ها از یکدیگر بایستی حداقل 25 الی 30 سانتی متر باشد. روش کاشت جوی و پشته در این زمینه کارآمد می باشد به این صورت که یک جوی آب بصورت طولی به عرض بیل ایجاد می گردد و بوته ها را در دو طرف این جوی می کارند. در تصویر زیر نمونه ای از رعایت فاصله کاشت بوته ها بصورت جوی و پشته نشان داده شده است؛

2- نگهداری بوته های توت فرنگی؛

توت فرنگی به خاک مرطوب نیاز دارد بطوریکه خشکی خاک، به گیاه تنش آبی وارد کرده و می تواند منجر به کم شدن میوه یا حتی خشک شدن گیاه گردد. زمانیکه توت فرنگی از طریق نشاء کاشته می شود بایستی حداقل 2 ماه بصورت دو الی سه روز یکبار آن را آبیاری نمود ولی نباید طوری شود که آب راکد در زیر آن جمع گردد. زیرا هم ریشه خفه می شود و هم اینکه میوه ها در تماس با آب ممکن است فاسد شوند. پس از 2 ماه که ریشه تقویت شد می توان دفعات آبیاری را کاهش داد ولی در ماه های خرداد و تیر و مرداد و اوایل شهریور که گرما شدید است بایستی حداقل 5 روز یکبار آبیاری نمود. در تصاویر زیر، بوته های خشکیده توت فرنگی در نتیجه گرما و خشکی تیرماه را مشاهده می فرمایید؛

علف های هرز نیز معمولاً مزاحم توت فرنگی می باشند. همانطور که در تصویر زیر مشاهده می شود این علف ها باید بصورت ماهی یکبار یا دو ماه یکبار با دست وجین گردند بطوریکه کاملاً از ریشه در آورده شوند.

در تصاویر زیر نیز وضعیت بوته های توت فرنگی قبل و بعد از وجین علف های هرز نشان داده شده است؛

قبل از وجین؛

بعد از وجین؛

هر دو ماه یکبار برگهای خشک شده پیر را با قیچی از توت فرنگی جدا کنید. نگران کم شدن برگها نباشید. اگر ریشه گیاه تقویت شده باشد در عرض 2 هفته برگهای جدید در می آورد. همانند تصویر زیر، در خاک کف بوته، برگهای پوسیده بهتر است جمع آوری گردند؛

بوته توت فرنگی در زمستان نسبت به سرمای معمولی (مثلاً منفی 5 درجه سانتیگراد) مقاوم است ولی نسبت به یخبندان های کم سابقه که در برخی زمستانها اتفاق می افتد (مثلاً منفی 10 تا 15 درجه که پرتقالها یخ می زنند) مقاومت آنچنانی ندارد. برای محاظت از سرمای شدید بهتر است هر زمان که هواشناسی هشدار داد روی بوته ها را با پلاستیک بپوشانید. ضمناً پوشاندن خاک اطراف بوته ها با برگهای خشک درختان یا پوست خارجی شالی (شلتوک) در همه زمستانها توصیه می شود. پوست خارجی برنج یا شلتوک را می توانید در فصل برداشت برنج از شالیکوبی ها تهیه کنید که بسیار ارزان نیز است. دقت کنید که شلتوک با سبوس 1 و سبوس 2 برنج تفاوت دارد. هدف از پوشاندن خاک جلوگیری از تماس برف و سرما با خاک و یخ زدن ریشه می باشد. در تصویر زیر عکسی از زمستان گذرانی بوته های توت فرنگی را مشاهده می کنید؛

در اواسط اسفند که هوا رو به گرمتر شدن می رود برگهای خشک درختان را کنار بزنید تا خاک آفتاب بخورد. همچنین برگهای خشک توت فرنگی را با قیچی ببرید و در جای دیگری بریزید تا بیماری نیاورد. اواسط اسفند زمان خوبی برای انتقال بوته های بچه به مکان دیگر یا گلدان است. می توانید این بوته های جدید را در قسمت دیگری از باغچه بکارید یا به آشنایانتان بدهید یا بفروشید یا اگر جا ندارید دور بیندازید. زیرا این بوته ها حتماً باید جابجا شوند تا فاصله 25 تا 30 سانتیمتری بوته های قبل حفظ شود تا میوه های سالم و درشتی بدهند. اگر فاصله بوته ها از همدیگر کم باشد بیماری می آورد و همچنین میوه خوب نمی دهد. دقت کنید که میوه های اصلی و درشت را بوته های پارسال که بزرگتر و قویتر هستند می دهند. لذا آنها را نگهدارید. این بوته ها به مدت 4 سال میوه می دهند. پس از سال چهارم، بوته های پیر را می توانید با بوته های جوانتر که خودتان تکثیر کرده اید جایگزین کنید. در تصویر زیر بوته های جدا شده از بوته های مادر نمایش داده شده است. بوته های سمت راست بوته های مادر بوده و بوته های سمت چپ داخل گلدان، بوته های جدید هستند. تنها در صورتی بوته های جدید را در گلدان بکارید که قصد جابجا کردن آن را داشته باشید. در غیر اینصورت مستقیماً در زمین بکارید زیرا نگهداری در گلدان سخت است و امکان خشک شدن وجود دارد؛

در اواسط اسفند گلدهی بوته ها نیز شروع می شود. همه گلهای توت فرنگی بعد از یکماه به میوه رسیده تبدیل می شوند. بنابراین اگر توت فرنگی گل نداد در کوتاه مدت انتظار میوه نداشته باشید. باید ببینید مشکل از کجاست (کم بودن آفتاب، آبیاری نامناسب، عدم حاصلخیزی خاک، فاصله کم بوته ها یا متراکم بودن). در زیر تصویری از تراکم بیش از حد بوته های توت فرنگی را مشاهده می کنید که باعث کوچک شدن و کم شدن میوه می شود. دقت کنید که برگهای بوته های مجاور مزاحم همدیگر هستند؛

در تصاویر زیر نیز گلهای توت فرنگی که به رنگ سفید با وسط زرد هستند را مشاهده می کنید؛

میوه هایی که شروع به سرخ شدن می کنند بعد از دو روز که کاملاً قرمز شدند قابل برداشت هستند؛

3- آفات و بیماری ها

آفات و بیماری های توت فرنگی که در باغچه اینجانب مشاهده شده اند محدود به موارد زیر می باشند؛

الف)کرم پروانه،    ب)ملخ،    ج)شته،    د)پوسیده شدن میوه بر اثر تماس با خاک مرطوب    ه) مورچه   و) کرم مگس

کرم ابریشم؛

اگر در هر موقع از سال دیدید که پروانه ها در اطراف بوته های توت فرنگی شما پرواز می کنند این احتمال را بدهید که در حال تخم گذاری بر روی برگهای آن می باشند. پس از یکماه الی دو ماه اگر دیدید که برگهای بوته های توت فرنگی شما سوراخ سوراخ شده است یا برگهای اکثر بوته ها خورده شده اند به وجود کرم های پروانه (سبزرنگ یا قهوه ای رنگ) شک کنید. در مرحله سوراخ سوراخ شدن، کرم ها هنوز جوان و ریز هستند و توسط سموم شیمیایی (قابل تهیه از فروشگاه های سموم کشاورزی) برطرف می شوند. پس از سم زدن تا دو هفته نمی توانید از میوه توت فرنگی استفاده کنید. در مورد نوع سم و نحوه مصرف با مهندس کشاورزی (فروشگاه های سم، کود، بذر) مشورت نمایید. بهتر است سم به پشت برگها نیز پاشیده شود.

اگر برگهای زیادی بصورت نصفه خورده شده باشند پس کرم ها بزرگ شده اند و نیازی به سم پاشی ندارید و شما براحتی می توانید با جستجو در پشت برگها کرم ها را پیدا کرده و نابود کنید یا به مرغ و خروس بدهید. حتماً دقت کنید که همه بوته ها را کاملاً جستجو کنید و کرم ها را پیدا کنید زیرا این کرم ها سیری ناپذیرند و صدمه جدی به محصول وارد می کنند. تصاویری از کرم ابریشم از نوع قهوه ای رنگ را در زیر مشاهده می کنید؛

ملخ؛

اگر مشاهده کردید که تعداد انگشت شماری از برگها بصورت نصفه خورده شده اند به وجود یک یا چند ملخ رهگذر شک کنید. هر زمانیکه که ملخ در باغچه خود یا روی بوته توت فرنگی مشاهده کردید آنرا با دست بگیرید و بکشید یا به مرغ و خروس بدهید. اینها غذاهای لذیذی برای مرغ و خروس به شمار می روند همانند تصاویر زیر؛

 

شته؛

شته ها (Aphids) یکی از خطرناک ترین و بدترین نوع آفت برای مزارع و باغات و توت فرنگی محسوب می شوند. آنها در تعداد انبوه به گیاه حمله کرده و از شیره بوته و میوه تغذیه می کنند و باعث توقف رشد و تضعیف گیاه می شوند (تصویر زیر). این نوع آفت صرفاً از نزدیک با چشم قابل رویت است و تنها راه مقابله با آن سم پاشی می باشد. برای تهیه سم و نوع و نحوه مصرف آن با نزدیکترین فروشگاه سموم کشاورزی مشورت نمایید.

پوسیده شدن میوه بر اثر تماس با خاک مرطوب؛

میوه توت فرنگی در صورتی که بمدت طولانی در تماس با آب و خاک بسیار مرطوب باشد پوسیده و قهوه ای می شود. این امر به دلیل وجود موجوداتی به نام نماتدها (Nematodes) در خاک می باشد که میوه توت فرنگی را تجزیه می کنند. برای پیشگیری از این موضوع راه های متفاوتی وجود دارد که اکثراً ابداعی و سلیقه ای هستند. متداول ترین راه پیشگیری از پوسیدگی میوه، کاشتن بوته ها بصورت جوی و پشته است بصورتیکه آبیاری در داخل جوی بوده و بوته ها در پشته کاشته می شوند و آب به خود بوته ها نمی رسد یا اینکه آبیاری قطره ای می کنند. برخی کشاورزان قبل از نشاء، روی پشته ها را با پلاستیک می پوشانند و سپس با سوراخ کردن پلاستیک، نشا را داخل زمین می کارند. این کار باعث می شود که بوته و میوه با خاک تماس نداشته باشند. برخی زیر میوه ها پایه های پلاستیکی کوچک می گذارند. برخی ها نیز توت فرنگی را در داخل گلدانهای طولی در ارتفاع می کارند بصورتی که میوه ها از دو طرف گلدان آویزان هستند. در برخی گلخانه ها نیز توت فرنگی را بصورت طبقه ای در گلدانهای مرتفع که آب در آنها جاری است می کارند که به این روش هایدروپونیک گفته می شود. ولی در این روش تمامی املاح را بصورت کود شیمیایی در آب حل می کنند و ارگانیک نمی باشد.

پوسیدگی میوه ممکن است بخاطر وجود شته نیز باشد. اگر اطمینان دارید که شته وجود ندارد و همچنان میوه پوسیده می شود می توانید تیکه های کاشی و سرامیک یا کاه در زیر میوه توت فرنگی قرار دهید تا نپوسد. تصاویری از میوه های پوسیده بر اثر تراکم زیاد بوته ها و حمله شته یا تماس طولانی با خاک مرطوب در زیر قابل مشاهده است؛

مورچه؛

مورچه ها به خودی خود، آفت برای گیاهان محسوب نمی شوند. بلکه به تکثیر شته ها در برگ ها و جوانه های گیاهان کمک می کنند. آنچه مسلم است این است که مورچه هیچ نوع فایده ای برای بوته توت فرنگی ندارد و به محض مشاهده مورچه در اطراف بوته ها، به روش مناسب با آن مقابله نمایید.

کرم مگس؛

میوه هایی که قرمز شده اند بعضی وقتها مورد حمله نوعی کرم قرار می گیرند. یعنی کرم های ریزی داخل میوه توت فرنگی شده و از آن تغذیه می کنند. در باغچه من، این اتفاق برای میوه هایی می افتاد که با زمین مرطوب در تماس بودند. برای جلوگیری از این آفت، می توانید میوه هایی که در حال قرمز شدن هستند را از برگها آویزان کنید تا با خاک مرطوب تماس نداشته باشند. همچنین می توانید فاصله کاشت توت فرنگی ها را بیشتر کنید تا زمین نور بخورد. اگر کرم حاصل از تخم ریزی مگس بود می توانید قبل از رشد میوه ها، توری ریز روی بوته ها بکشید تا پروانه ها و مگس ها نتوانند بر روی آنها تخم ریزی کنند. در تصاویر زیر نوعی کرم نشان داده شده است که در توت فرنگی هایی که با خاک مرطوب تماس داشتند مشاهده گردیده است؛

علاوه بر موارد بالا، علف های هرز نیز بین توت فرنگی ها رشد می کنند که بسادگی دو ماه یکبار می توان توسط دست، آنها را با ریشه جدا نمود.

 

در تصاویر زیر، برگ سالم و میوه های سالم توت فرنگی رقم کاماروسا که بدون هیچ نوع آفتی می باشد نشان داده شده اند که در صورت رعایت موارد فوق، انشاءالله شما نیز از این نعمت بهره مند شوید؛

جهت استفاده از قسمتهای سالم توت فرنگی های خراب، می توان با بریدن قسمتهای خراب با چاقو، بخش های سالم را جدا کرد و با توت فرنگی های ریز مخلوط نموده و مربای توت فرنگی درست نمود که بسیار خوشمزه است. مربای توت فرنگی بهتر است در عرض دو هفته مصرف شود زیرا ماندگاری کمی دارد.

بازگشت به صفحه اصلی

راهنمای پرورش سبزیجات

آموزش کاشت تربچه

آموزش کاشت سیر

راهنمای پرورش درختان میوه

راهنمای پرورش گل همیشه بهار

 

نظرات ارزشمند خود را می توانید از فرم زیر ارسال کنید، در صورت تمایل به دریافت پاسخ، لطفا ایمیل معتبر وارد نمایید. در بخش تماس با من نیز می توانید جهت پرسش و پاسخ یا انتقاد و پیشنهاد اقدام فرمایید.

به امید توفیق،